Daron Acemoğlu: Türkiye’nin Geleceği İçin Kritik Uyarılar

Nobel Ekonomi Ödülü sahibi ve MIT profesörü Daron Acemoğlu, ülkemizin ve dünyanın karşı karşıya olduğu değişimler ile belirsizlikler üzerinde durdu. Türkiye Kurumsal Yatırımcılar Derneği (TKYD) tarafından düzenlenen zirvede konuşan Acemoğlu, “21. yüzyıl belirsizliklerle dolu çalkantılı bir başlangıç yaptı ve bu durum devam ediyor. Belirsizliklerin bir nebze azalma umudundaydık ancak şu ana kadar bu yönde bir gelişme göremedik. Tüm dünya için olduğu kadar Türkiye için de bu belirsizlikler son derece önemli. Altını çizmek istediğim dört ana belirsizlik var: ‘yapay zekâ’, ‘eşitsizlik ve istihdam, yaşlanan nüfus’, ‘iklim değişikliği’ ve ‘küresel gerginlikler ve değişimler.’ Bu dört faktörün etkileri, teknoloji ve insanların teknolojiyi nasıl kullandıklarıyla doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla, kurumlarımızı ve beşeri sermayemizi en iyi şekilde değerlendirmemiz gerekiyor” dedi.

Demografik Değişimlerin Türkiye Üzerindeki Etkisi

Dünya gazetesinin haberine göre, demografik gelişmelere dikkat çeken Acemoğlu, Türkiye’nin genç nüfus yapısına dair çarpıcı değerlendirmelerde bulundu: “Türkiye, diğer pek çok ülkeye göre daha genç bir nüfusa sahip. Bu genç nüfus, 20. yüzyıl boyunca ülkenin dinamiklerini artıran önemli bir kaynaktı. Ancak Türkiye’de yaşlanma hızı, Çin kadar olmasa da Japonya’ya oldukça yakın. Bu hızlı değişimi anlamak çok kritik. Türkiye, yaşlanan bir nüfus ile birlikte erken emeklilik sorununu da hızlı bir şekilde yaşıyor. Son 5-6 yıl içinde, aktif çalışan sigortalı sayısı pasif sigortalılara göre önemli ölçüde azalmaya başladı. Bu durum, daha uzun çalışma sürelerini ve çalışma hayatını daha verimli bir şekilde planlama gerekliliğini ortaya çıkarıyor.”

Büyümenin Kalitesi Üzerine Düşünceler

Acemoğlu, “Türkiye değişimlere hazırlıklı mı ve istikrar sağlayabilir mi?” sorusunu gündeme getirerek, şunları belirtti: “Son 30 yılda Türkiye ekonomisinin durumu belirsiz bir tablo ortaya koyuyor. Bu belirsizlik, şirketler ve yatırım için risk oluşturuyor. Ayrıca verimlilikle ilgili sorunlar da mevcut. 1989’dan 2001’e kadar Türkiye’nin toplam faktör verimliliği artış göstermedi. 1990’lar kaybedilmiş bir dönem olarak değerlendiriliyor. 2007 itibarıyla ise, yabancı sermaye akışı ve kurumsal reformlar ile verimliliği artıran bir dönem başlamıştı. Ancak bu dönem de sona erdi ve son 15 yılda yine sıfıra yakın bir büyüme görüldü.”

Verimlilik ve Ücretler Arasındaki İlişki

Acemoğlu, Türkiye’nin ihracatındaki değişimleri vurgulayarak, “Türkiye başlangıçta düşük teknoloji ürünleri ihraç ediyordu. Ancak, yüksek teknoloji ürünlerinde yeterli ilerleme sağlanamadı. Makine ve teçhizata yapılan yatırımlar oldukça düşük seviyelerde kaldı. Bu durum, eşitsizliği de artıran bir faktördür. Üretkenlik artmadığı sürece, ücretlerin de artması mümkün olmuyor. Zenginlerin gelirinin artışı ise, eğitim ve teknolojinin kullanılma biçimiyle yakından ilişkilidir” dedi.

Kurumların Rolü ve Eğitim Sorunları

Eğitim konusuna değinen Acemoğlu, “Türkiye’de gençlerin yeterince eğitim almadığını ve lise müfredatının değişen teknoloji çağına uyum sağlamadığını” belirtti. Türkiye’nin yüksek lisans ve doktora mezunu sayısındaki sıkıntılara dikkat çekerek, “Ülkemiz, birçok diğer ülkeye göre bu alanda geride. Özellikle teknoloji alanında yeterli düzeyde uzmanlık eksikliği mevcut” diye ekledi.

Gelecek İçin Fırsatlar ve Tehditler

Acemoğlu, “Yapay zekayı başarılı bir şekilde kullanan ülkeler, verimliliklerini artırabilecek ve eşitsizlik sorununa daha etkin çözümler üretebilecek” dedi. Ayrıca, yaşlanan toplumlar için yeni fırsatlar yaratma potansiyelinden de bahsetti. “Türkiye’nin önünde, kurumlarını ve beşeri sermayesini yeniden yapılandırması için çok kısa bir süre kaldığını düşünüyorum. Eğer bu değişiklikler yapılmazsa, gelecekte genç dinamik potansiyelini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir” diyerek uyarısını tekrarladı.

Kaynak: patronlardunyasi.com